Poniższy tekst nie jest łatwy w odbiorze, gdyż poruszona tematyka niestety zmusza do precyzji. Nie mniej jednak tam, gdzie było to możliwe, zastosowano uproszczenia i odpowiednie wyróżnienia.
W przypadkach, gdzie nie udało się rozwiać wątpliwości, zachęcamy do kontaktu w komentarzach pod artykułem lub zadawania pytań bezpośrednio na adres e-mail ZPR.
W niniejszym artykule omówiono m.in. następujące tematy:
- Rodzaje urządzeń objętych obowiązkiem wyposażenia w funkcję zdalnego odczytu
- Jak należy rozumieć funkcję zdalnego odczytu
- Techniczna wykonalność i opłacalność
- Obowiązki informacyjne
- Terminy
- Sankcje
Właściciele lub zarządcy budynków wielolokalowych od ponad roku mają obowiązek (z pewnymi wyjątkami, o czym za chwilę) wyposażenia takich obiektów w ciepłomierze lub w podzielniki kosztów ogrzewania, a także w wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej – z funkcją zdalnego odczytu. Wymóg ten został wprowadzony ustawą o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 868, data wejścia w życie: 22.05.2021 r.) https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=957.
Powyższe oznacza, że również projektanci oraz wykonawcy instalacji sanitarnych powinni to uwzględniać w swoich pracach.
Rodzaje urządzeń objętych obowiązkiem wyposażenia w funkcję zdalnego odczytu
Zaznaczmy na wstępie, że nie w każdym przypadku urządzenia pomiarowe objęte omawianą regulacją bezwzględnie wymagają wyposażenia w funkcję zdalnego odczytu.
Poniżej wymieniono urządzenia wymagające takiego wyposażenia, natomiast czerwonym kolorem wyróżniono wyjątki:
Zmieniony art. 45a ust. 7 ustawy – Prawo energetyczne nakłada na właścicieli lub zarządzających budynkami wielolokalowymi albo dwóch lub więcej grup lokali lub lokali obowiązek wyposażenia:
- budynków w ciepłomierze posiadające funkcję zdalnego odczytu,
- lokali w tych budynkach w ciepłomierze lub podzielniki kosztów ogrzewania, a także w wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej, posiadające funkcję zdalnego odczytu – o ile jest to technicznie wykonalne i opłacalne (co wynika z dodanego ust. 7a).
Z kolei dodany w art. 45a ust. 7a ustawy – Prawo energetyczne precyzuje, że obowiązek zamontowania we wszystkich budynkach (w tym również jednorodzinnych) zasilanych z sieci ciepłowniczej lub w budynkach mających więcej niż jedno mieszkanie lub lokal użytkowy zasilany z kotłowni – urządzeń służących do rozliczenia zużytego ciepła lub chłodu, obejmuje:
- ciepłomierz do pomiaru ilości ciepła dostarczanego do instalacji ogrzewczej budynku, posiadający funkcję zdalnego odczytu (na marginesie należy zauważyć, że przepis ten wprowadza de facto obowiązek rozdzielania instalacji wspólnych, np. w przypadku budynków zasilanych z grupowego węzła cieplnego, w których miejsce zainstalowania licznika ciepła jest wspólne dla dwóch lub więcej budynków, co nierzadko ma nadal miejsce);
- ciepłomierze lub podzielniki kosztów ogrzewania posiadające funkcję zdalnego odczytuumożliwiające indywidualne rozliczanie kosztów ogrzewania poszczególnych mieszkań lub lokali użytkowych w budynku, o ile jest to technicznie wykonalne i opłacalne;
- wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej dla poszczególnych mieszkań lub lokali użytkowych w budynku, posiadające funkcję zdalnego odczytu, o ile jest to technicznie wykonalne i opłacalne;
- urządzenie do pomiaru ilości zużytego paliwa w kotłowni.
Jak należy rozumieć funkcję zdalnego odczytu
Ustawa – Prawo energetyczne nie definiuje wprost tego pojęcia w kontekście ciepłomierzy, podzielników i wodomierzy ciepłej wody użytkowej. Zbliżone definicje zawarte w słowniczku ustawy odnoszą się co najwyżej do liczników energii elektrycznej.
Zostało ono jednak zdawkowo omówione w motywie 33 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 z dnia 11 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv:OJ.L_.2018.328.01.0210.01.POL (dalej: “Dyrektywa”), w którym stwierdza się m.in., że:
“Państwa członkowskie mogą swobodnie decydować o tym, czy technologie umożliwiające odczyt przez przejście lub przejazd obok licznika uznaje się za umożliwiające zdalny odczyt. Urządzenia umożliwiające zdalny odczyt nie wymagają dostępu do indywidualnych mieszkań lub modułów do celów odczytu.”
Wytłuszczony tekst wskazuje więc ogólnie jakie kryteria powinno spełniać urządzenie, aby można byłoby je uznać za spełniające wymóg zdalnego odczytu.
Techniczna wykonalność i opłacalność
Jak wcześniej wspomniano – w kilku przypadkach o obowiązku montażu liczników, podzielników i wodomierzy posiadających funkcję zdalnego odczytu, decyduje parametr technicznej wykonalności i opłacalności. Jak należy go rozumieć i stosować w praktyce?
Otóż dodany w art. 45a ust. 7b ustawy – Prawo energetyczne określa, że przy ocenie (analizie*) technicznej wykonalności i opłacalności wyposażenia budynków, grup lokali lub lokali w wyżej wymienione urządzenia, bierze się pod uwagę w szczególności:
- jednopunktowe doprowadzanie ciepła do lokali;
- możliwość regulacji dostarczonego ciepła przez zawory na grzejnikach usytuowanych w lokalach;
- korzystanie z węzłów umożliwiających zminimalizowanie strat ciepła wynikających z transportu nośnika zewnętrzną instalacją odbiorczą;
- zakres termomodernizacji budynku;
- koszty montażu i obsługi ciepłomierzy lub podzielników kosztów ogrzewania w stosunku do planowanych oszczędności energii. W tym aspekcie w uzasadnieniu do ustawy zwrócono uwagę, że zdalny odczyt obniża znacząco koszty związane z obsługą odczytów liczników, a także zapewnia wyższy komfort dla odbiorców końcowych, którzy nie będą musieli udostępniać swoich lokali w celu dokonania odczytów.
Bardziej szczegółowe warunki ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ww. urządzeń zostały określone w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2021 r. w sprawie warunków ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej, warunków wyboru metody rozliczania kosztów zakupu ciepła oraz zakresu informacji zawartych w indywidualnych rozliczeniach (Dz.U. z 2021 r. poz. 2273): https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210002273.
Ten temat zostanie szerzej omówiony w drugiej części artykułu.
* rozporządzenie posługuje się pojęciem „analiza”, natomiast ustawa mówi o „ocenie”.
Obowiązki informacyjne
Ustawa ponadto nałożyła następujące obowiązki informacyjne na:
- dostawców energii – w sprawie kosztów zakupu paliw gazowych, energii elektrycznej lub ciepła dostarczanych do budynku, w którym znajdują się lokale mieszkalne i użytkowe, zamieszkane lub użytkowane przez osoby niebędące odbiorcami,
- właścicieli lub zarządców budynku wielolokalowego – mają oni obowiązek dostarczyć nieodpłatnie informację o rozliczeniach kosztów zakupu ciepła wszystkim użytkownikom lokali zaopatrywanym w energię cieplną, chłodniczą lub ciepłą wodę użytkową z centralnego źródła w budynku nie rzadziej niż raz w roku,
- właścicieli lub zarządców budynku wielolokalowego – mają obowiązek nieodpłatnie umożliwić raz w miesiącu uzyskanie informacji o zużyciu ciepła wszystkim użytkownikom lokali zaopatrywanym w energię cieplną, chłodniczą lub ciepłą wodę użytkową z centralnego źródła w budynku, jeżeli rozliczenie dokonywane jest na podstawie wskazań ciepłomierzy lub podzielników kosztów ogrzewania, a także wodomierzy – posiadających funkcję zdalnego odczytu.
Terminy
Przepisy ustawy – Prawo energetyczne w zakresie obowiązków, o których mowa w niniejszym artykule, weszły w życie 21 maja 2021 r. (aczkolwiek Dyrektywa wskazuje graniczną datę 25 października 2020 r.). Od tego dnia w zasadzie nowo montowane liczniki ciepła i podzielniki kosztów powinny umożliwiać zdalny odczyt.
Ustawa przewiduje ponadto, że do 1 stycznia 2027 r. właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego powinien zastąpić ciepłomierze, podzielniki kosztów ogrzewania lub wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej zamontowane przed 21 maja 2021 r., urządzeniami posiadającymi funkcję zdalnego odczytu.
Nie jest to więc obowiązek bezwzględny, bowiem dotyczy tylko urządzeń już zamontowanych. Natomiast jeśli odpowiednia ocena (analiza) wykazałaby, że istniejący budynek nieposiadający takich urządzeń, nie ma możliwości technicznych bądź ekonomicznych do ich montażu – to obowiązek zapewnienia funkcji zdalnego odczytu nie obowiązuje, gdyż siłą rzeczy w danej instalacji nie będzie urządzeń pomiarowych.
Sankcje
W art. 56 ustawy dodano ust. 6a wprowadzający karę pieniężną (minimum 10 tys. zł) dla właścicieli lub zarządców budynków wielolokalowych za brak realizacji obowiązków w zakresie:
- wyposażenia lokali budynku wielolokalowego w przyrządy pomiarowe lub urządzenia umożliwiające rozliczanie kosztów ciepła według zużycia kosztów ogrzewania oraz zużycia ciepłej wody w takich lokalach,
- nie stosuje rozliczania kosztów według zużycia,
- odmawia wypełnienia obowiązków informacyjnych, o których mowa w art. 45a ust. 4a i art. 45c ustawy – Prawo energetyczne,
- pobiera opłaty za wypełnienie ww. obowiązków informacyjnych.
W drugiej części artykułu omówimy szerzej zagadnienia dotyczące technicznych możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy, podzielników oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej.
Jak się okaże, z rozporządzenia wynikają również dodatkowe istotne wnioski, w tym m.in. to, że właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego w przypadku gdy nie zamierza zamontować ciepłomierza, podzielnika lub wodomierza, jest zobowiązany do posiadania analizy ekonomicznej, przeprowadzonej dla okresu pięcioletniego. Jednak ani ustawa, ani rozporządzenie nie precyzują kto jest uprawniony do sporządzenia takiej analizy.
Ale więcej na ten temat w kolejnym wpisie, już niebawem.