W niniejszym artykule omówiono następujące zagadnienia dotyczące technicznych możliwości i opłacalności zastosowania urządzeń posiadających funkcję zdalnego odczytu
- Ciepłomierze
- Podzielniki kosztów ogrzewania
- Wodomierze ciepłej wody użytkowej
- Analiza techniczna i ekonomiczna
Jak informowaliśmy w pierwszej części artykułu klik – właściciele lub zarządcy budynków wielolokalowych mają obowiązek wyposażenia takich obiektów w ciepłomierze lub w podzielniki kosztów ogrzewania, a także w wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej – z funkcją zdalnego odczytu.
W przypadku nowych budynków taki obowiązek już istnieje, natomiast właściciele lub zarządcy budynków istniejących:
- z lokalami wyposażonymi w ciepłomierze, podzielniki lub wodomierze ciepłej wody użytkowej nieposiadającymi funkcji zdalnego odczytu – muszą zamienić urządzenia na posiadające funkcję zdalnego odczytu do dnia 1 stycznia 2027 r.,
- nieposiadające w ogóle ww. urządzeń – muszą zrealizować ten obowiązek do 1 stycznia 2027 r. o ile jest on technicznie wykonalny i opłacalny.
W niniejszym artykule omówione zostaną szerzej zagadnienie technicznych możliwości i opłacalności stosowania ww. urządzeń w oparciu o treść rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2021 r. w sprawie warunków ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej, warunków wyboru metody rozliczania kosztów zakupu ciepła oraz zakresu informacji zawartych w indywidualnych rozliczeniach.
Na wstępie odnotujmy, że w § 3 rozporządzenia ogólnie wskazano, że:
- techniczną możliwość stosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy, posiadających funkcję zdalnego odczytu w budynku wielolokalowym ustala się w odniesieniu do:
- rodzaju zastosowanej instalacji w danym budynku,
- oraz stanu technicznego tego budynku;
- opłacalność stosowania tych urządzeń ustala się, biorąc pod uwagę:
- projektowaną oszczędność energii w wyniku ich zastosowania,
- oraz koszt ich zakupu, montażu i eksploatacji.
Ciepłomierze posiadające funkcję zdalnego odczytu
Właśnie te urządzenia powinny być w pierwszej kolejności rozważane przy opomiarowywaniu ilości zużywanej energii cieplnej w budynku wielolokalowym. Stosuje się je gdy:
1) instalacja centralnego ogrzewania w lokalu posiada jednopunktowy układ zasilania w ciepło wszystkich grzejników znajdujących się w tym lokalu;
2) są spełnione łącznie następujące warunki:
a) analiza techniczna wykaże, że występuje techniczna możliwość zastosowania tych ciepłomierzy,
b) analiza ekonomiczna przeprowadzona dla okresu pięcioletniego wykaże, że projektowana oszczędność energii w wyniku zastosowania ciepłomierzy jest wyższa niż koszt zakupu, montażu i eksploatacji tych urządzeń,
c) ilość ciepła dostarczonego do budynku w ciągu kolejnych 12 miesięcy nie przekracza 0,40 GJ w odniesieniu do m3 ogrzewanej jego kubatury lub 0,30 GJ w odniesieniu do m3 przygotowanej ciepłej wody*,
d) zostały zainstalowane zawory posiadające głowice termostatyczne na grzejnikach usytuowanych w lokalach znajdujących się w tym budynku,
e) węzły cieplne umożliwiają zminimalizowanie strat ciepła wynikających z transportu nośnika zewnętrzną instalacją odbiorczą.
* w przypadku, gdy wartości te są przekroczone właściciel lub zarządca budynku jest zobowiązany do wykonania audytu energetycznego całego budynku w celu określenia przyczyn nadmiernej energochłonności i wskazania sposobów ograniczenia zużycia ciepła przez ten budynek lub zmiany zamówionej mocy cieplnej.
Podzielniki kosztów ogrzewania posiadające funkcję zdalnego odczytu
W przypadku, gdy w budynku wielolokalowym nie ma możliwości zastosowania ciepłomierzy, gdyż instalacja grzewcza w lokalu nie posiada jednopunktowego układu zasilania w ciepło wszystkich grzejników w lokalu, stosuje się podzielniki kosztów ogrzewania – o ile są spełnione łącznie następujące warunki:
a) analiza techniczna wykaże, że występuje techniczna możliwość zastosowania podzielników kosztów ogrzewania,
b) analiza ekonomiczna przeprowadzona dla okresu pięcioletniego wykaże, że projektowana oszczędność energii w wyniku zastosowania podzielników kosztów ogrzewania jest wyższa niż koszt zakupu, montażu i eksploatacji tych urządzeń,
c) ilość ciepła dostarczonego do budynku w ciągu kolejnych 12 miesięcy nie przekracza 0,40 GJ w odniesieniu do m3 ogrzewanej jego kubatury lub 0,30 GJ w odniesieniu do m3 przygotowanej ciepłej wody*,
d) zostały zainstalowane zawory posiadające głowice termostatyczne na grzejnikach usytuowanych w lokalach znajdujących się w budynku wielolokalowym,
e) węzły cieplne umożliwiają zminimalizowanie strat ciepła wynikających z transportu nośnika zewnętrzną instalacją odbiorczą.
* tutaj, tak jak w przypadku ciepłomierzy, gdy wartości te są przekroczone właściciel lub zarządca budynku jest zobowiązany do wykonania audytu energetycznego całego budynku.
W kontekście technicznych możliwości zastosowania podzielników, należy też zwrócić uwagę na wymagania, jakie muszą spełniać podzielniki, które są ujęte w normach: PN-EN 834 (podzielniki zasilane energią elektryczną) i PN-EN 835 (podzielniki cieczowe). Otóż przykładowo ta ostatnia norma wskazuje, że podzielniki kosztów nie powinny być stosowane w systemach ogrzewania, w których: granice temperatury stosowania są przekraczane w dół lub w górę, współczynnik oceny KQ mocy cieplnej nie jest jednoznacznie określony lub powierzchnia grzejna nie jest dostępna – co dotyczy np. następujących systemów ogrzewania:
- ogrzewań podłogowych,
- ogrzewań sufitowych przez promieniowanie,
- grzejników sterowanych przepustnicą powietrza,
- grzejników z wentylatorem,
- nagrzewnic powietrza,
- konwektorów podwannowych,
- systemów ogrzewania z grzejnikami zasilanymi parą oraz jednorurowych ogrzewań poziomych, obejmujący więcej niż jedną jednostkę użytkową.
Wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej posiadające funkcję zdalnego odczytu
Urządzenia te powinny być stosowane, gdy są spełnione łącznie następujące warunki:
a) analiza techniczna wykaże techniczną możliwość montażu tych urządzeń;
b) analiza ekonomiczna przeprowadzona dla okresu pięcioletniego wykaże, że projektowana oszczędność energii w wyniku instalacji wodomierzy jest wyższa niż koszt zakupu, montażu i eksploatacji tych urządzeń.
Analiza techniczna i ekonomiczna
Właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego w przypadku, gdyby nie zamierzał zamontować ciepłomierza, podzielnika lub wodomierza posiadającego funkcję zdalnego odczytu do dnia 1 stycznia 2027 r. – jest zobowiązany do posiadania analizy technicznej, a także analizy ekonomicznej przeprowadzonej dla okresu pięcioletniego. Tylko taki dokument zwalnia bowiem z obowiązku stosowania omówionych w niniejszym artykule urządzeń – o ile oczywiście tak zostaną sformułowane wnioski zawarte w analizie.
Obowiązujące przepisy nie precyzują kto jest uprawniony do sporządzenia takiej analizy. To oznacza, że może ją sporządzić każdy.
Aczkolwiek należy zauważyć, iż prawodawca posłużył się sformułowaniem projektowanej oszczędności energii w wyniku zastosowania odpowiednich urządzeń. Natomiast projektowanie jest jedną z cech samodzielnej funkcji technicznej w budownictwie, o której mowa w art. 12 u st. 1 pkt 1 ustawy – Prawo budowlane.
Nie wiadomo jednak jakie były rzeczywiście intencje prawodawcy w tym zakresie, tym bardziej, że to sformułowanie w kontekście treści przepisu nie jest fortunne, być może bardziej właściwym byłoby użycie innego, np.: planowanej oszczędności energii.
W każdym razie, warto zauważyć, iż kwestie stosowania urządzeń pomiarowych i rozliczeń zużywanej energii są bardzo drażliwe – bywają przyczyną sporów, również sądowych. W tego względu zasadne byłoby, aby osoby sporządzające takie analizy posiadały odpowiednie doświadczenie.
Ze względu na przewidywaną przepisami zawartość tych analiz, osoby posiadające uprawnienia budowlane w zakresie instalacji sanitarnych i zajmujące się na co dzień instalacjami grzewczymi, będą w tym przypadku z pewnością kompetentne do ich sporządzania. Analizy te bowiem powinny odnosić się do zagadnień technicznych dotyczących instalacji i źródła ciepła, a także ekonomicznych w zakresie: kosztu zakupu, montażu i eksploatacji tych urządzeń – które to zagadnienia towarzyszą zawodowym czynnościom osób posiadających uprawnienia budowlane „sanitarne”.