Obowiązkowa cyfryzacja procedur budowlanych
- już za pół roku nie załatwimy spraw urzędowych w postaci papierowej?

 

Zespół Prawno-Regulaminowy Podlaskiej OIIB opracował materiały pokazujące jak poruszać się w procedurach budowlanych drogą elektroniczną. Są one dostępne pod adresem: https://zpr.pdl.piib.org.pl/cyfryzacja i będą rozwijane w miarę zmieniającego się prawa i sugestii czytelników. 

Wyjaśniamy w nich jak w praktyce przygotować i przesyłać dokumenty w postaci elektronicznej, w podziale na trzy etapy: projektowanie – budowa – użytkowanie obiektu.

 

Powód przygotowania tego działu jest niebagatelny, gdyż zgodnie z założeniem GUNB - od 30 czerwca 2023 r. ma zostać zlikwidowany papierowy obieg dokumentów w procesie inwestycyjno-budowlanym!

Czasu na przystosowanie się do nowych warunków może być więc niewiele.

 

Zarys procedowanych zmian legislacyjnych

 

Od tej daty wszystkie wnioski, zawiadomienia i zgłoszenia objęte Prawem budowlanym mają być składane wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Mowa tu również o wnioskach w najbardziej popularnych procedurach, jak: wniosek o pozwolenie na budowę (wraz z dołączonym wyłącznie w postaci elektronicznej PZT i PAB), pozwolenie na rozbiórkę, zgłoszenie budowy lub rozbiórki, czy zawiadomienie o zamierzonym terminie rozpoczęcia lub zakończenia budowy, itd.

Powyższe rozwiązania przewiduje projekt ustawy, który 16 grudnia 2022 r. został przyjęty przez Komitet Rady Ministrów do spraw cyfryzacji i rekomendowany do dalszych prac.

 

W formie elektronicznej ma być także prowadzonych część procedur poprzedzających złożenie wniosku o pozwolenie na budowę - np. niektóre wnioski z ustawy o drogach publicznych, które będą rozpatrywane w nowym Systemie do Obsługi Postępowań Administracyjnych w Budownictwie (SOPAB, o którym pisaliśmy tutaj).

Wejście w życie tego systemu formalnie przewiduje się również na 30 czerwca 2023 r., aczkolwiek ostatecznie data, od której będzie możliwe skorzystanie z niego będzie zależała od wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających prowadzenie SOPAB w organach administracji publicznej, co zostanie poprzedzone opublikowaniem przez ministra odpowiedniego komunikatu w Monitorze Polskim oraz na stronie BIP.  

 

Przepisy przejściowe

 

Co do zasady planowane rozwiązania przewidują, że do wniosków złożonych przed dniem wejścia w życie planowanych przepisów - stosuje się przepisy ustaw zmienianych w brzmieniu dotychczasowym, czyli nowe przepisy nie będą na nie miały wpływu. 

Dotyczy to wniosków w sprawach regulowanych ustawami: Prawo budowlane, o drogach publicznych, o ochronie przeciwpożarowej, o ochronie gruntów rolnych i leśnych, Prawo energetyczne, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, o ochronie przyrody, a także ustawą o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

 

Ale jednocześnie w przypadku wniosków, zawiadomień i zgłoszeń, o których mowa w Prawie budowlanym, złożonych w postaci papierowej po dniu wejścia w życie planowanej ustawy - właściwy organ będzie miał obowiązek wezwać wnoszącego do złożenia tych dokumentów za pośrednictwem portalu e-Budownictwo, czyli w postaci elektronicznej. Wezwanie w tej sprawie nie powinno nastąpić później niż po upływie 14 dni od dnia wpływu wniosku, a skutkiem braku jego spełnienia będzie pozostawienie wniosku złożonego w postaci papierowej bez rozpoznania.  

 

Powstaje też wątpliwość co będzie z budowami w toku, dla których wnioski nie zostały jeszcze złożone - np. czy prowadzone dotąd w postaci papierowej dokumenty, np. dzienniki budowy, trzeba będzie “digitalizować”, aby sprostać żądaniom nowych przepisów w procedurze zawiadomienia o zakończeniu budowy? 

Nie, gdyż dodawany do Prawa budowlanego art. 10c mówi o elektronicznej formie wniosków, zawiadomień i zgłoszeń, a nie załączników do nich (z wyłączeniem elementów projektu budowlanego, które w art. 34 ust. 3f wprost wskazuje się, że sporządza się je w postaci elektronicznej). Potwierdzeniem powyższego jest obecna interpretacja przepisów, która dopuszcza np. złożenie wniosku o pozwolenie na budowę w postaci elektronicznej, ale załączniki do niego mogą być w postaci papierowej.

Nie ulega jednak wątpliwości, że ta sytuacja będzie niejako zmuszała do coraz powszechniejszego korzystania z elektronicznego dziennika budowy. Tym bardziej, że zgodnie z planowanymi regulacjami - dziennik budowy w postaci papierowej ma być wydawany tylko do do 31 maja 2023 r., a jedynie w przypadku budynków jednorodzinnych ten termin został ustalony nieco później, tj. do dnia 31 maja 2026 r.  

 

Wątpliwości

 

Tę obowiązkową cyfryzację skrytykowało na etapie opiniowania Rządowe Centrum Legislacji (RCL), wskazując na jej niezgodność z przepisami KPA, zgodnie z którymi pisma kierowane do organów administracji publicznej mogą być sporządzane na piśmie utrwalonym w postaci papierowej lub elektronicznej - czyli pozostawiają inwestorowi prawo wyboru formy czynności.

Jednak w protokole ustaleń nr 10/2022 z posiedzenia Komitetu Rady Ministrów do spraw Cyfryzacji z dnia 16 grudnia 2022 r. możemy wyczytać, że ostatecznie RCL zaproponował wypracowanie wspólnego stanowiska z MRiT na kolejnym etapie prac nad projektem ustawy. Czas pokaże co to w praktyce oznacza.

 

W świetle aktualnego wyposażenia urzędów w sprzęt komputerowy, a także nieprzygotowania w pełnej skali uczestników procesu budowlanego do tak szybkiego wprowadzenia obowiązku cyfryzacji procedur budowlanych, wydaje się, że zamierzenia projektodawcy są zbyt ambitne.

Ponadto, nawet jeśli RCL uzna prawidłowość zapisów nie pozostawiających wyboru formy składania wniosków, to z całą pewnością w proponowanych regulacjach brakuje przynajmniej okresu przejściowego dającego wybór interesantom, z której postaci wniosków chcą korzystać. 

 

Na marginesie należy zauważyć, że projektodawca nie jest też do końca konsekwentny, bowiem z jednej strony bez potrzeby aż tak drastycznie przyspiesza obowiązkową cyfryzację, ale jednocześnie wyłącza część najbardziej popularnych procedur (jak choćby z ustawy o drogach publicznych, czy ustawy Prawo wodne) z możliwości załatwiania ich w systemie SOPAB - szerzej na ten temat pisaliśmy tutaj. Natomiast wskazane byłoby, aby osoby zainteresowane złożeniem wniosku w postaci elektronicznej w tych procedurach, mogły z takiej możliwości skorzystać.   

 

Uchwalone przepisy na 2023 r.

 

Odnotujmy przy okazji, że w przyszłym roku wejdą w życie następujące zmiany Prawa budowlanego, które zostały już uchwalone, a część z nich również jest związana z cyfryzacją:

• 1 stycznia 2023 r. - Cyfrowa Książka Obiektu Budowlanego („system c-KOB”), system ma działać pod adresem: https://c-kob.gunb.gov.pl,

• 27 stycznia 2023 r. - Elektroniczny Dziennik Budowy („system EDB”),

• 28 kwietnia 2023 r. - świadectwo charakterystyki energetycznej, jako obowiązkowy załącznik do zawiadomienia o zakończeniu budowy budynku lub wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie (nie będzie dotyczył budynków mieszkalnych jednorodzinnych o powierzchni zabudowy do 70 m2, a także budynków zwolnionych z obowiązku sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej - na podstawie w art. 3 ust. 4 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków).

 

Powyższe zmiany wraz z odsyłaczami do źródeł szerzej opisywaliśmy w Informacjach o zmianach przepisów nr 5/2022 i nr 10/2022 .